روش مناسب شخم برحسب شرایط زمین و روش کاشت متفاوت است. راج‌ترین روش شخم در اغلب اراضی بزرگ، به ویژه برای کاربران حرفه‌ای ماشین‌های شخم، روش پیوسته است. لازمه تسلط به این روش پیدا کردن مهارت در 2 روش کناری و میانی می‌باشد. بنابراین در این مرحله شما را با این 2 روش آشنا می‌کنیم. تکرار و تمرین این روش‌ها باعث رسیدن به سطح مهارت انجام شخم به روش پیوسته خواهد شد.

انجام شخم به روش کناری

1-تراکتور را پس از بررسی اولیه و رفع معایب و نیازها، روشن کنید. تراکتور را به محل استقرار گاوآهن هدایت کنید.

2-گاوآهن را پس از بررسی و رفع معایب احتمالی، به تراکتور نصب کرده و تنظیمات اولیه را انجام دهید.

3-تراکتور حامل گاوآهن را به زمین آماده شخم، هدایت کنید.

4- به ترتیبی تراکتور را به داخل مزرعه هدایت کنید که چرخ جلو سمت راست تراکتور روی خط طولی یک قطعه و نوک خیش اول، روی خط مربوط به میدان دور قرار گیرد.

5-عمق شخم را محاسبه کنید. هیدرولیک را به قدری پایین بیاورید که به طور تقریبی آن عمق محقق شود. سپس به طور دقیق تنظیم خواهید کرد.

6-ترمزدستی را بخوابانید، دنده مناسب انتخاب کرده و شروع به حرکت کنید.

7-حدود 10 متر جلوتر بایستید و تنظیمات دقیق را انجام دهید.

-عمق شخم را اندازه‌گیری کنید. با تغییر اهرم هیدرولیک (در انواع تراکتورهای فرگوسن) آن را بیشتر یا کمتر کنید. در تراکتورهای رمانی برای تنظیم عمق شخم با بالا و پایین کردن چرخ تنظیم عمق گاوآهن تحقق می‌یابد.

-دیواره شخم را بررسی کنید. دیواره شخم باید عمود باشد. به عبارت دیگر زاویه بین دیواره شخم و کف شخم، قائمه باشد. اگر زاویه باز بود، بازوی سمت راست را کوتاه‌تر کنید و اگر زاویه حاد (تنگ) بود آن را بلندتر کنید. عکس این عملیات را با بازوی سمت چپ می‌توانید انجام دهید.

-کف شخم را به آرامی به عرض 0/5 متر کنار بزنید، باید کاملاً صاف باشد. به عبارت دیگر پله‌پله نباشد. در صورت مشاهده پله، تنظیم طولی را بررسی کنید.

چنانچه پله مربوط به خیش انتهایی پایین بود، بازوی وسط را جمع‌تر کنید و اگر این پله بالاتر بود، بازوی وسط را بازتر کنید.

8-مجدد حرکت کنید. حدود 10-20 متر بعد بایستید و شکل دیوار و عمق شخم را بررسی کرده و در صورت لزوم تنظیمات را تکرار کنید. این تنظیمات باید به قدری تکرار شوند تا شخم دقیقاً طبق الگوی خواسته شده، انجام شود.

9-با رسیدن به حد تعیین شده، اهرم هیدرولیک و بازوها را قفل کنید.

10-تراکتور را در راستای تعیین شده هدایت کنید. با رسیدن نوک خیش انتهایی به خط میدان دور پایین زمین، گاوآهن را بلند کنید. در میدان دور، به آرامی دور زده به نحوی قرار بگیرید که چرخ جلو سمت راست روی خط طولی مقابل خط طولی رفت قرار گیرد. با رسیدن نوک خیش اول به خط میدان دور، گاوآهن را به زمین گذاشته و شروع به شخم کنید. به همین ترتیب شخم زدن را ادامه دهید.

توجه کنید: همواره باید مواظب باشید که چرخ جلو دقیقاً روی خط طولی حرکت کند و درستی عمل گاوآهن خود را زیر نظر داشته باشید.

11-با رسیدن نوک خیش انتهایی گاوآهن را از زمین خارج کنید. در میدان دور، به نحوی دور بزنید که چرخ جلو سمت راست، در شیار شخم رفت قرار گیرد.

دقت کنید: کاربر تراکتور بایستی علاوه بر توجه به مسیر حرکت، عمق و راستای شخم، به آمپرهای جلوی داشبورد به ویژه آب، روغن و دینام توجه داشته باشد.

12-چندین مرتبه رفت و برگشت شخم بزنید. به تدریج سعی کنید بدون توقف گاوآهن در خط شروع به کار انداخته و در انتها نیز بدون توقف و درنگ، دقیقاً در خط پایان، گاوآهن را از زمین خارج و شروع به دور زدن کنید.

توجه کنید:

-هرگز چرخ تراکتور نباید روی زمین شخم خورده برود یا اینکه از شیار شخم خارج شود.

-هرگز در زمانی که گاوآهن در داخل زمین است، دور نزنید. این کار باعث آسیب جدی به بازوها و محورهای نگهدارنده می‌شود.

13-به نوبت اجرای عملیات شخم را به سایر افراد بدهید. جابجایی نوبت صرفاً در محل میدان دور و زمانی که تراکتور متوقف و ترمزدستی آن کشیده شده است، صورت می‌گیرد. پیاده و سوار شدن تراکتور فقط از مسیر پله‌های آن باید انجام شود.

14-به همین ترتیب کار را ادامه دهید تا تمام سطح زمین زراعی شخم زده شود.

انجام شخم به روش میانی

1-مراحل 1 تا 3 را همانند فعالیت قبلی انجام دهید.

2-به ترتیبی تراکتور را به داخل مزرعه هدایت کنید که چرخ جلو سمت راست در وسط زمین و نوک خیش اول گاوآهن نیز مماس با خط میدان دور قرار گیرد. شروع به شخم زدن وسط قطعه کرده و تا انتهای آن پیش بروید.

توجه کنید: فاصله شما در تمام طول مسیر از دو طرف خط طولی قطعه به یک اندازه باشد.

3-با رسیدن نوک خیش آخر گاوآهن به خط میدان دور بایستی گاوآهن را بلند کرده و گردش به راست کنید. در اینجا مجبورید تراکتور را عقب و جلو کنید، تا چرخ جلو سمت راست تراکتور مماس با زمین شخم خورده در ردیف رفت قرار بگیرد. با قرار گرفتن نوک خیش اول در خط میدان دور، گاوآهن را پایین آورده، شروع به شخم کنید.

4-به همین ترتیب با رسیدن نوک خیش آخر به خط میدان دور، گاوآهن را بیرون بیاورید. گردش به راست کرده و با عقب و جلو کردن تراکتور، چرخ جلو سمت راست را داخل شیار شخم قرار دهید. با مماس شدن نوک خیش اول گاوآهن با خط میدان دور، شخم را شروع کنید.

انجام شخم به روش پیوسته

1-همانند روش کناری شروع به شخم کنید (مراحل 1 تا 11).

2-به محض نزدیک شدن ردیف‌های رفت با ردیف‌های برگشت، به عبارت دیگر به محض تنگ‌تر شدن میدان دور یا مشکل شدن دور زدن‌ها، در آخرین برگشت، گردش به راست کرده مماس با اولین ردیف برگشت قطعه اول، در قطعه دوم شروع به اجرای شخم نمایید.

3-در انتهای زمین با رسیدن نوک خیش آخر به خط میدان دور، گاوآهن را خارج کرده، گردش به راست کنید و چرخ راست را در شیار آخرین ردیف شخم برگشتی در قطعه اول قرار داده و شروع به شخم زدن نمایید.

4-به همین ترتیب گردش به راست و شخم زدن را ادامه دهید تا تمام سطح زمین قطعه اول شخم زده شود.

5-با پایان شخم قطعه اول، آخرین گردش به راست را انجام داده و مماس با ردیف‌های رفت در قطعه دوم (همانند قبل) شروع به شخم کنید. در پایان این ردیف، گردش به چپ کرده، در وسط قطعه سوم قرار گرفته و به روش میانی شروع به شخم کنید.

6-در پایان اولین برگشت از وسط قطعه سوم با گردش به چپ کرده در کنار ردیف‌های رفت در قطعه دوم شروع به شخم کنید. به قدری گردش به چپ و اجرای شخم را ادامه دهید تا قطعه دوم کامل شود. در این حالت قطعه سوم نیز تا نیمه شخم خورده است.

7-پایان یافتن قطعه دوم، گردش به راست کرده، از وسط قطعه چهارم شروع به شخم کنید.

8-به همین ترتیب قطعات با فاصله و دور میدان نسبتاً مساوی با گردش به چپ و گردش به راست متناوب به صورت پیوسته شخم زده می‌شود.

شخم زدن میدان دورهای بالا و پایین

1-خط‌های طولی میدان‌های دور پایین و بالایی را بازآفرینی کنید.

توجه کنید: هر چند تأکید بر آن بود که شروع و پایان خط میدان باشد، اما ممکن است برخی از افراد به علت نداشتن تجربه کافی، این مهم را رعایت نکرده باشند، لذا مشخص کنید که تا چه حدی کاملاً شخم خورده است از چه حدی به بالا بایستی همراه با شخم میدان‌های دور، شخم زده شود. این حد می‌تواند یک خط فرضی یا علامت‌گذاری با کلوخه‌ها باشد.

2-در بالای زمین و ابتدای حد مشخص شده، تراکتور را به ترتیبی مستقر کنید که زمین شخم خورده در سمت راست کاربر قرار گیرد.

3-شروع به شخم زدن نمایید. بدیهی است که خاک به سمت زمین شخم خورد خواهد ریخت.

4-در پایان رفت، پس از بالا آوردن گاوآهن، اگر عرض زمین طولانی نبود، دنده عقب گرفته به ابتدای زمین برگردید و اگر طولانی بود، دور زده و بدون درگیر کردن گاوآهن، به نقطه شروع برگردید.

توجه کنید: شخم در میدان دور همواره یک سویه یا رفت است و برگشت ندارد.

5-عملیات شخم زدن یک‌سویه را به حدی ادامه دهید تا کل میدان دور بالایی، شخم زده شود.

6-به میدان دور پایینی بروید. همانند میدان دور بالا این قسمت را نیز شخم بزنید.

7-چنانچه در طول زمین لکه‌هایی از زمین به صورت شخم نخورده باقی‌مانده و امکان کاشت و آبیاری وجود دارد، آن را هم به صورت یک‌سویه شخم بزنید. اجازه ندهید ذره‌ای از زمین بدون کشت بماند و هدر رود.