اصل و منشأ و ارزش غذایی:
از گیاهان دو ساله است و برگ‌های آن به صورت خام و پخته مصرف می‌شود. اشتهاآور است. خشک کرده‌ی آن نیز در زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. دارای ویتامین A، B و C می‌باشد.
مشخصات گیاه‌شناسی:
از جنس تره‌ی ایرانی است. تره‌ی ایرانی از گیاهان تک لپه و پیازی و از خانواده سوسنی‌ها است.
ریشه: در مرحله‌ی جوانه زدن ابتدا ریشه از بذر خارج شده، بعداً تعداد ریشه‌ها افزایش می‌یابد. قسمت هوایی به صورت قوس‌دار از خاک خارج می‌شود. پس از تشکیل پیازچه در زمین و تکامل آن در سال دوم، از وسط طَبَق پیازچه، ساقه‌ی گل‌دهنده ظاهر می‌شود.
ساقه: ساقه هوایی سبز و تسمه‌ای به طول 30 تا 40 سانتی‌متر است که در انتهای آن گل‌آذین چتری را می‌بینید.
گل: تعداد گل‌های هر چتر ممکن است به 50 تا 200 برسد. گلها، سفید رنگ یا مایل به آبی هستند.
مادگی: تخمدان این گیاه سه حجره‌ای است و در هر حجره 2 بذر به وجود می‌آید.
برگ‌ها: برگ‌ها کشیده، تسمه‌ای، سبز تیره و کمی گوشتی با رگبرگ‌های موازی هستند.
شرایط رویشی ویژه:
شرایط آب و هوایی:
نیاز به آب و هوای معتدل خنک دارد و بذر آن در 15 درجه‌ی سانتی‌گراد جوانه می‌زند. اگر درجه حرارت در مراحل اولیه‌ی رشد کم باشد و پس از آن هوا گرم شود بهترین رشد را خواهد داشت.
خاک:
زمین‌های لیمونی یا شنی هوموسی بهترین نوع خاک برای رشد و نمو تره می‌باشد. خاکی را که انتخاب می‌کنید باید حاصلخیز و دارای زهکش خوب با pH بین 6 تا 6.5 باشد.
ویژگی‌های خاص کاشت:
تهیه زمین:
برای کاشت بهاره، باید در پاییز زمین را به عمق 20 تا 30 سانتی‌متر شخم بزنید و مقدار 50 تا 60 تن در هکتار کود دامی پوسیده در زمین پخش نمایید و در بهار قبل از کاشت، مقدار 200 کیلوگرم کود فسفره به زمین داده، با خاک مخلوط نمایید و زمین را کرت‌بندی کنید.
ابعاد کرت را با توجه به مقدار آب، بافت خاک و شیب زمین تعیین کنید. برای کاشت پاییزه عملیات تهیه زمین را در بهار انجام دهید.
زمان کاشت:
در مناطق معتدل در دو موقع اوایل بهار و اواخر تابستان تا اوایل پاییز می‌توانید بذر تره را بکارید.
در مناطق سرد، در اوایل بهار بذر تره را در کرت‌های آماده شده بکارید.
مقدار بذر مصرفی:
بذر تره‌ی ایرانی ریز و سیاه و چروکیده است.
200 تا 250 گرم بذر را در 100 مترمربع زمین مصرف کنید.
نحوه‌ی کاشت:
بذر تره را می‌توانید به صورت خطی و دست‌پاش در عمق 1 تا 2 سانتی‌متر بکارید. ولیکن بهتر است زمین را کرت‌بندی نمایید و بذرکاری را به صورت دست‌پاش انجام دهید.
مراقبت‌های داشت:
آبیاری:
در آبیاری اول (خاک آب)، آب را به آرامی وارد کرت نمایید به نحوی که بذرها جابجا نشوند.
دومین آبیاری را 4 روز بعد از اولین آبیاری انجام دهید. از آن پس دور آبیاری را 6 روز در میان در نظر بگیرید.
کود سرک:
دو ماه پس از کاشت مقدار 100 کیلوگرم در هکتار اوره در کرت پخش نمایید و زمین را آبیاری کنید.
پس از هر برداشت، مقدار 100 کیلوگرم در هکتار کود اوره در زمین پخش کنید.
پس از کاشت بهاره، مقدار 10 تن کود دامی پوسیده را سرند کرده، پس از برداشت در سطح کرت پخش کنید.
وجین و سله‌شکنی:
مبارزه با علف‌های هرز مخصوصاً در اوایل رشد، از مهم‌ترین مسئله در تولید تره است.
تره ایرانی به علت رشد کندی که دارد نسبت به علف‌های هرز حساس است.
زمانی که ارتفاع بوته‌ها به 8 تا 10 سانتی‌متر رسید زمین را آبیاری کنید و هنگام گاورو شدن عمل وجین را انجام دهید.
هم‌زمان با عمل وجین باید سله‌شکنی نیز صورت گیرد.
از علف‌کش‌های پیش‌رویشی نیز می‌توانید در هنگام تهیه‌ی زمین استفاده کنید که در این صورت باید 20 روز قبل از کاشت بذر آن را به سطح کرت‌های آماده شده بپاشید.
برداشت:
زمان برداشت:
اولین برداشت را زمانی انجام دهید که تره کاملاً رشد کرده و ارتفاع برگ‌ها به 20 سانتی‌متر و پهنای آن در قاعده، به 1 سانتی‌متر رسیده باشد.
در مناطق معتدل اولین برداشت را 2 تا 3 ماه بعد از کاشت انجام دهید.
در کاشت پاییزه 3 ماه بعد از کاشت، اولین برداشت را انجام دهید و تا اسفند ماه از برداشت مجدد خودداری کنید.
در فصل زمستان به علت سرما رشد تره کم می‌شود که در این صورت فواصل برداشت زیاد می‌گردد.
تره‌ی ایرانی در مرداد ماه تولید بذر می‌کند. بنابراین 3 ماه قبل از تولید بذر، به علت نامرغوب شدن محصول، برداشت را انجام ندهید.
نحوه‌ی برداشت:
برداشت را با ابزار دستی، مثل اره‌ی کوچک دندانه‌ریز از روی سطح خاک انجام دهید.
بسته‌بندی:
پس از برداشت آنها را با نخ در دستجات یک کیلویی بسته‌بندی کنید و با آب تمیز شستشو دهید و به بازار حمل کنید.
عملکرد:
با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و حاصلخیزی زمین، از زمان کاشت تا تولید بذر به طور متوسط بین 12 تا 15 چین برداشت صورت می‌گیرد و میانگین عملکرد در هر نوبت برداشت، 15-10 تن و میانگین عملکرد دو ساله حدود 100 تا 150 تن در هکتار است.
منبع: کتاب تولید و پرورش سبزی، شاخه کاردانش، گروه تحصیلی امور باغی، 1394.