در بسیاری از موارد، زمین برای شروع عملیات تهیه زمین و کاشت حاضر و آماده نیست. ممکن است در سطح زمین ناخالصی‌های متعدد و متنوع وجود داشته باشد که مانع از یکنواختی کار ماشین‌های کشاورزی گردد. شیب زمین نیز در بسیاری از موارد، نقش تعیین کننده دارد که آگاهی از آن برای زارع ضروری است. در مواردی ممکن است زمین شما نیاز به کار اصلاحی داشته باشد. مثلا نفوذپذیری آن خیلی کم یا زیاد باشد؛ مشکل شوری یا pH داشته باشد؛ از این رو، باید قبل از هر چیز، اقدام به بررسی، اندازه‌گیری، رفع و اصلاح این موارد نمایید.
مساحت مزرعه
برای تعیین مقدار کود، سم، بذر، آب و نیز محاسبه ساعات کار نیروی انسانی و ماشین‌های کشاورزی، لازم است که مساحت مزرعه خود را به دقت تعیین کنید که بسته به شکل زمین، متفاوت است.
از طریق ابزارهای سایت maps.google.com میتوان مساحت زمین را با کمک تصاویر ماهواره‌ای بدست آورد. برای مشاهده به صفحه تعیین مساحت با گوگل مپ بروید.
شیب زمین
شیب زمین، تعیین‌کننده محل احداث انهار آبیاری و زهکشی، راستای آبیاری، طول کرت‌ها، جویچه‌ها و انهار (برحسب مورد)، سرعت و مقدار جریان آب، جهت یا امتداد شخم (بخصوص در ديمزارها)، پیش‌بینی احتمال فرسایش و اصولاً امکان یا عدم امکان کشت و کار می‌باشد. از این رو، مجاز نیستیم در هر شیبی اقدام به زراعت نماییم.
شیب زمین که از تقسیم اختلاف ارتفاع دو نقطه به فاصله آنها حاصل می‌شود.
در بسیاری از موارد تعیین کننده است و مقدار شیب مطلوب بر حسب نوع زمین متفاوت است. در اراضی متوسط تا سنگین که به صورت فاریاب کشت می‌شوند شیب مطلوب اغلب 1 تا 2 در هزار است. در خاک‌های سبک، شیب‌های 1 تا 2 درصد هم می‌تواند مطلوب تلقی شود.
عوارض زمین و رفع آنها
در سطح اغلب اراضی مزروعی ممکن است عوارضی چون: سنگ، نایلون، لاشه یا سرشاخه‌های درختان، اشیای فلزی و شیشه‌ای، نخاله‌های ساختمانی و غیره مشاهده شود.
بررسی و تعیین برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک
درباره زمینی که می‌خواهید کشت و کار کنید و کسب درآمد نمایید باید اطلاعات دقیقی از خصوصیات آن را داشته باشید. بخصوص اطلاع از آن دسته از خصوصیاتی که روی عملکرد محصول و مصرف نهاده‌ها تأثیر بسزایی دارند. بافت و ساختمان خاک؛ لایه‌بندی یا پروفیل خاک؛ میزان نفوذپذیری و وضعیت زهکشی خاک؛ pH و درجه شوری خاک؛ میزان مواد آلی و عناصر غذایی موجود در خاک (حاصلخیزی خاک) از جمله مواردی هستند که حتما باید از آنها مطلع باشید و سپس اقدام به کشت و کار نمایید (برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان آزمایشگاه خاکشناسی ترنم سبز زاینده‌رود با شماره 03137517066 تماس بگیرید).
جهت مطالعه در مورد تعیین مشخصات زمین و نحوه‌ی نمونه‌برداری پست زیر را دنبال کنید....
اقداماتی برای اصلاح و تقویت خاک مزرعه (قبل از خاک‌ورزی اولیه)
کمبود مواد آلی در خاک، از مشکلات اساسی اغلب خاک‌های زراعی است. به همین علت، افزایش مواد آلی از رایج‌ترین روش‌های اصلاحی در اغلب مناطق می‌باشد .
مواد آلی، ضمن افزایش مقدار عناصر مغذی خاک، ساختمان خاک را نیز اصلاح و پایدار می‌نماید که به این ترتیب، بر روی بسیاری از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر مثبت دارد.
دفن بقایای گیاهی، افزایش کود دامی، کشت گیاهان خاص و برگرداندن آنها به خاک (کود سبز)، عمل‌آوری و مصرف زباله‌های پوسیده شده شهری (کمپوست)، از روش‌های افزایش ماده آلی به خاک محسوب می‌شوند.
کود سبز
کشت گیاهان و برگرداندن آنها به خاک، به منظور تقویت و اصلاح اراضی را «دادن کود سبز» می‌گویند. گیاهانی که به عنوان کود سبز به کار می‌روند عبارت‌اند از نخود، لوبیا، باقلا، ماش، یونجه، شبدر و ... .
کود دامی
کود دامی، متداول‌ترین مواد برای افزایش مواد آلی خاک در اغلب مناطق و شرایط است. این نوع کود، به شرط آنکه بدرستی عمل‌آوری شده باشد و به مقدار و روش صحیح به خاک افزوده گردد، تأثیر مطلوبی در اصلاح ساختار فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی و به طور کلی حاصلخیزی خاک خواهد داشت. در مناطقی که کود دامی فراوان باشد هر 3 تا 4 سال یکبار به مقدار 20 تا 40 تن در هکتار کود دامی را به صورت کاملاً پوسیده به خاک می‌دهند. در غیر این صورت، فاصله افزودن کود دامی را به 6 تا 7 سال رسانده، در عوض به ازای هر 3-2 کشت، یک بار از کود سبز استفاده می‌کنند.
نکته!
1- از مصرف کود دامی تازه جداً بپرهیزید و از کودهای دامی عمل‌آوری شده استفاده کنید.
۲- زمان مصرف کودهای دامی اغلب در پاییز است.
٣- مقدار مصرف کودهای دامی برحسب حاصلخیزی خاک و سایر شرایط از 20 تا 40 تن در هکتار متفاوت است.
۴- پس از پخش کود دامی بایستی در اولین فرصت اقدام به زیر خاک نمودن آنها نمود.
5- مصرف کمتر از 5 تن در هکتار کود دامی اغلب نتیجه مطلوب را ندارد.
عمل‌آوری کودهای دامی
هدف از نگهداری و عمل‌آوری کودهای دامی، حفظ ارزش غذایی این کودها همراه با از بین بردن عوامل مضر موجود در آنهاست. عوامل بیماری‌زای گیاهی، برخی از آفات و بخصوص بذور علف‌های هرز، از جمله عوامل مضر موجود در کودهای تازه دامی است. ضمن اینکه حرارت زیاد کود دامی تازه نیز ممکن است موجب سوختن محصول شود.
عمل‌آوری کود گیاهی (خاکبرگ)
کود گیاهی که به نام «خاکبرگ» معروف می‌باشد، یکی از ترکیبات اصلی بستر کاشت گل‌ها و گیاهان زمینی است. اهمیت خاکبرگ‌ها در مرحله اول اصلاح خصوصیات فیزیکی بستر کاشت و در مرحله بعدی تأمین بخشی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می‌باشد.
کمپوست و عمل‌آوری آن
کمپوست عبارت است از زباله شهری و مواد زاید طبیعی (گیاهی و جانوری) و پس‌مانده‌های خانگی و کارخانجات تهیه مواد غذایی که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته و شکل اولیه خود را از دست داده و به صورت پودر درآمده باشد. زباله‌های خانگی، خاکستر و براده‌های چوب، مواد زاید کشتارگاه‌های دام و طیور (خون، پودر استخوان و ...)، مواد زاید کارخانجات تهیه فرآورده‌های غذایی و هر نوع موادی که منشأ طبیعی و قابلیت تجزیه و تخمیر دارند در تهیه کمپوست، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منبع: کتاب آماده‌سازی زمین، پایه دهم متوسطه، رشته کشاورزی کاردانش، چاپ سوم 1397