فضولات دامی زمانی قابل استفاده می‌شوند که عمل‌آوری شده و به اصطلاح پوسیده شده باشند. مصرف کود تازه در زمین نه تنها مفید نیست بلکه مضر هم می‌باشد. زیرا ضمن افزایش عوامل زیان‌آور مانند علف‌های هرز و برخی از انگل‌ها، هزینه تولید را بالا می‌برد. برای عمل‌آوری کود دامی به ترتیب زیر اقدام کنید:

مراحل انجام کار

۱-محلی را برای فراوری کود دامی در نظر بگیرید.

توجه: برای تعیین محل فراوری کود دامی به موارد زیر توجه کنید:

-محل نسبتاً هموار یا دارای شیب بسیار ملایم باشد.

-از جوی آب و سایر منابع آبی و محله‌های مسکونی فاصله داشته باشد.

-به محل تولید (دامداری) یا به محل مصرف (مزرعه) نزدیک باشد.

-شکل زمین بهتر است مستطیل باشد، اما زمین‌های مربع و دایره‌ای شکل هم قابل قبول است.

-مساحت محل عمل‌آوری کود دامی حدود یک هزارم مساحت زمین زراعی مورد کودپاشی سالانه باشد.

-مساحت کودپاشی سالانه را یک چهارم مساحت کل اراضی خود در نظر بگیرید. به ترتیبی که بتوانید هر ۴ سال یکبار کودپاشی تمام قطعات را تکرار نمایید.

۲-محل فراوری را آماده نمایید.

-کف زمین را تا حد ممکن صاف کنید.

-شیب کف را به صورت ملایم (حدود 1 درصد) از مرکز به اطراف یا از یک سوی به سوی، ایجاد نمایید.

-کف زمین را تا حد ممکن غیرقابل نفوذ نمایید.

-در انتهای شیب، جوی باریکی به نام جوی زهکش ایجاد کنید.

-به فاصله 1-2 متری از انتهای جوی زهکشی، چاهکی به عمق و قطر ۷۰ الی ۸۰ سانتی‌متر ایجاد کنید. چاهک باید کاملاً غیرقابل نفوذ باشد. مثلاً می‌توانید یک بشکه پلاستیکی را برای جمع‌آوری شیرابه (زه آب) کود انباشتی در آن جاسازی کنید. بین انتهای جوی زهکشی و چاهک شیرابه با شیب مناسب، لوله‌گذاری کنید.

نکته: می‌توان محل عمل‌آوری کود دامی را با مصالح ساختمانی به طور ثابت ایجاد نمود. در این روش، 3 ضلع از محل را به ارتفاع حدود ۲ متر دیوارکشی و کف آن را کاملاً ایزوله می‌نمایند. سیستم هدایت و جمع‌آوری زباله را در کف آن، تعبیه می‌کنند. معمولاً این محل را دو قسمتی می‌سازند. قسمتی برای طی مراحل فراوری و قسمت دیگر برای ذخیره‌سازی در طول مدت فراوری قسمت اول در نظر می‌گیرند.

۳-کود تازه دامی را در محل آماده شده به ترتیب زیر انباشته نمایید.

-با فرغون یا هر وسیله مناسب دیگر، کود دامی تازه را روی سطح ریخته و گسترده کنید.

-چنانچه کود به هردلیلی خشک بود، با افشانه کردن یا پاشیدن آب آن را مرطوب کنید و اگر خیلی آبکی بود با افزودن مواد خشک گیاهی (کاه و کلش)، آن را متعادل کنید.

-وقتی ضخامت لایه کودی به حدود ۳۰ سانتی‌متر رسید، با غلتک یا جسم سنگینی مانند غلتاندن بشکه پر از آب، فشرده کنید. در صورت نداشتن هیچ نوع وسیله، آن را لگدکوب کنید.

-عملیات انباشته‌سازی، مرطوب کردن و فشردن را تا کامل‌شدن ظرفیت محل ادامه دهید.

-چنانچه قبل از کامل‌شدن ظرفیت محل، کود تازه تمام شد، با کشیدن نایلونی روی توده و مهارکردن آن، کار را متوقف کنید.

-با فراهم شدن کود تازه، ضمن برداشتن نایلون از روی توده، عملیات انباشته‌سازی، مرطوب کردن و فشرده کردن را ادامه دهید.

نکته: مصرف آب در حد مرطوب کردن باشد. از خیس کردن توده جداً بپرهیزید. پر کردن ظرفیت محل ممکن است در یک یا چند نوبت انجام شود. بهتر است طول مدت انباشته‌سازی بیش از 2 ماه نباشد.

-با کامل شدن ظرفیت تا حد ممکن توده را فشرده کنید. اطراف توده را با ضربات پشت بیل محکم کرده و شکل گنبدی به آن بدهید.

-یک لایه چند سانتی‌متری خاک نرم روی توده بریزید و توده را کاملاً بپوشانید. برای پایداری این لایه می‌توانید با افشانه کردن آب، آن را مرطوب کنید.

-نایلون را روی توده بگسترانید. روی نایلون و اطراف آن را با خاک نرم یا قرار دادن لاستیک فرسوده اتومبیل، کاملاً مهار کنید. به ترتیبی عمل کنید که باد غالب منطقه نتواند پوشش نایلونی را حرکت دهد و جابه‌جا کند.

در اطراف توده پشته‌ای ایجاد کنید به ترتیبی که هیچ آب باران و برفی نتواند وارد توده شود.

نکته: به این ترتیب، دمای درون توده افزایش یافته و تمام انگل‌ها و اغلب بذرهای علف‌های هرز و عوامل زیان‌آور (آفات و بیماری‌ها) را از بین می‌برد.

مدیریت فرایند عمل‌آوری کود دامی

مراحل انجام کار

۱-حدود ۲ ماه پس از انباشته‌سازی، همراه با هنرآموز، به محل توده وارد شوید.

۲-پوشش‌های روی توده را به طور منظم کنار بزنید. مراقب باشید نایلون پاره نشود.

۳-با فرو کردن یک دماسنج خاک در داخل توده، دمای حداقل ۵ نقطه از توده را اندازه‌گیری کنید. دماها را در دفترچه یادداشت کنید.

۴-از یک سمت شروع کنید به برگرداندن توده، یعنی دو نفر هر یک در یک سوی توده مقابل هم قرار گیرند و توده را به وسیله بیل یا چهار شاخ، کاملاً برگردانید.

دقت کنید: تمام توده از پایین تا بالا از ابتدا تا انتها برگردانده شود.

۵-به نوبت کار را انجام دهید تا همه افراد به نسبت تقریباً مساوی فعالیت کرده باشند.

6-وقتی تمام توده از محل اولیه جابه‌جا شد، مجدداً توده را به محل قبلی خود برگردانید. در این مرحله، عملیات انباشت تدریجی، مرطوب کردن و فشرده‌سازی را همانند نوبت اول انجام دهید.

۷-با پایان یافتن عملیات انباشته‌سازی، فرم‌دهی توده، محکم ساختن اطراف و پوشش دادن را همانند نوبت اول انجام دهید و اطراف آن توده را ساماندهی کنید.

۸-این عملیات را حداقل 2 بار تکرار کنید تا کود فراوری شده، بدست آید.

۹-در پایان کار:

-کمیت و کیفیت کار خود را به تأیید هنرآموز برسانید.

-ابزار و وسایل خود را تمیز کرده تحویل دهید.

-به پاکسازی محیط ‌زیست بپردازید.

-نظافت و بهداشت فردی را رعایت نمایید.

-گزارش عملیات را کامل کنید

منبع