فسفر در ترکیبات گوناگون انتقال انرژی در گیاهان استفاده میشود. نقش بسیار مهم فسفر، نقش آن در ساختار اسید نوکلئیکهاست. فسفر به شکل -H2PO4 یا -HPO42 و طی یک روند فعال نیازمند انرژی، جذب میشود. این عنصر در گیاه متحرک است. کمبود این ماده، نخست در برگهای قدیمیتر ظاهر میشود، زیرا فسفر برای جبران نیاز قسمتهای تازه رشد یافته به آنجا حرکت میکند. کمبود ناشی از فسفر به توقف رشد و ایجاد رنگ قرمز در برگها منجر میشود. این تغییر رنگ به علت افزایش میزان رنگیزههای آنتوسیانین میباشد.
در ماده خشک برگهای دچار کمبود فسفر، تنها 0/1 درصد از این عنصر وجود دارد. برگهای بالغ شده بیشتر گیاهان دارای 0/25 درصد تا 0/6 درصد از این ماده بر اساس وزن خشک آنها هستند. وجود فسفر اضافی در ناحیه ریشه میتواند باعث کاهش رشد گیاه شود، زیرا وجود بیش از حد این ماده، میزان جذب روی (Zn)، آهن (Fe) و مس (Cu) را کاهش میدهد.
اگر pH محیط اطراف ریشه بالا باشد و یا این محیط سرد باشد، میزان جذب فسفر کاهش مییابد. حفظ pH محلول هیدروپونیک در محدوده 5/6 تا 6 برای تسهیل در جذب فسفر لازم است. برای اسیدی کردن این محیط میتوان از اسیدهای سولفوریک، نیتریک و یا فسفریک استفاده کرد.
گاهی اوقات دمبرگها و رگبرگهای میانی برگهای جوان گیاهان کامل، کمی بنفش رنگ میشوند. این اتفاق بیشتر در اواخر پاییز و همزمان با سرد شدن هوا رخ میدهد. از آنجایی که این تغییر رنگ در برگهای جوان پیش میآید، این مسئله با کمبود فسفر ارتباطی ندارد، بلکه احتمالاً به دلیل افزایش سطح رنگیزههای آنتوسیانین و تحت تأثیر دمای سرد محیط است. این مشکل بیشتر با گرم شدن محیط برطرف میشود.
اگر غلظت فسفر از 0/3 درصد در ماده خشک بیشتر باشد، باعث مسمومیت فسفر در گیاه میشود. مسمویت فسفر بر روی جذب سایر عناصر مانند آهن، منگنز و روی تأثیر میگذارد. در اکثر فرمولهای غذایی، غلظت فسفر بین 30 تا 50 میلیگرم در لیتر محلول میباشد. شکل فسفر در محلول غذایی به صورت منو یا دیهیدروژن فسفات است.
منبع: راهنمای تهيه و استفاده از محلولهای غذايی برای کشت سبزیجات گلخانهای در سیستم کشت هیدروپونیک ، محسن سیلسپور، نشریه فنی 580، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، 1398.